دستهبندی : گاز مبرد
گاز R141B
ChatGPT said:
گاز R141B (با نام شیمیایی 1,1-dichloro-1-fluoroethane) یک ترکیب هالوژندار از خانواده HCFCها است. در گذشته بهطور گسترده در صنایع مختلف بهعنوان حلال، ماده شستوشو و گاز فومساز استفاده میشد. در ادامه توضیح جامع آن را میخوانی 👇
🔹 مشخصات عمومی
-
نام تجاری: R141B
-
فرمول شیمیایی: CH₃CCl₂F
-
نوع گاز: HCFC (Hydrochlorofluorocarbon)
-
جرم مولکولی: حدود 116.95 g/mol
-
شکل ظاهری: مایع بیرنگ با بوی خفیف شیرین (در دمای محیط)
🔹 کاربردها
-
شستوشو و تمیزکاری صنعتی:
برای تمیز کردن قطعات فلزی، الکترونیکی و سیستمهای تبرید قبل از مونتاژ. -
فومسازی (Foaming Agent):
بهعنوان عامل فومساز در تولید فومهای پلیاورتان (PU) مخصوص عایقهای حرارتی و صوتی. -
جایگزین موقت برای CFC-11:
در گذشته بهدلیل شباهت عملکرد، به عنوان جایگزین موقت گاز تخریبکننده لایه اوزون (CFC-11) استفاده میشد.
🔹 ویژگیهای فیزیکی
-
نقطه جوش: حدود 32.1 °C
-
چگالی مایع در 25 °C: حدود 1.24 g/cm³
-
فشار بخار: نسبتاً پایین (حدود 0.4 bar در 25 °C)
-
قابلیت اشتعال: جزو گازهای نیمهقابل اشتعال (در دماهای بالا و حضور شعله)
🔹 ایمنی و محیط زیست
-
دارای پتانسیل تخریب لایه اوزون (ODP ≈ 0.11)
-
دارای پتانسیل گرمایش جهانی (GWP ≈ 700)
-
در بسیاری از کشورها استفاده از آن در حال محدود شدن یا ممنوع شدن است.
-
تماس مستقیم با پوست یا استنشاق غلظت بالا میتواند باعث سرگیجه، تهوع یا یخزدگی موضعی شود.
🔹 جایگزینهای متداول
به دلیل اثرات زیستمحیطی، امروزه جایگزینهایی مانند:
-
R245fa
-
R1233zd(E)
-
یا حلالهای هیدروکربنی و HFOهای جدید
برای کاربردهای مشابه استفاده میشوند. -
🧊 نقش و کاربرد R141B در سیستمهای کولر و چیلر
🔹 ۱. شستوشو (Flushing / Cleaning)
یکی از اصلیترین کاربردهای R141B در سیستمهای سرمایشی، شستوشوی مدار گاز و روغن کمپرسور است.
-
پس از سوختن کمپرسور یا تعویض قطعات، داخل لولهها معمولاً روغن سوخته، براده فلز، پلیسه یا رطوبت باقی میماند.
-
R141B بهدلیل خاصیت حلالی بالا و فشار تبخیر مناسب، این آلودگیها را بهخوبی حل و خارج میکند.
-
پس از شستوشو، گاز بهراحتی تبخیر میشود و اثری از رطوبت یا جرم باقی نمیگذارد.
-
به همین دلیل بسیاری از تعمیرکاران کولر ماشین، چیلر و سیستمهای اسپلیت از آن استفاده میکنند.
🔹 ۲. فومسازی در عایق چیلرها
در کارخانههای تولید چیلر یا یونیتهای تهویه، R141B بهعنوان گاز فومساز (Blowing Agent) در تزریق فوم پلییورتان استفاده میشود.
این فومها در بدنه چیلر یا کانال هوا تزریق میشوند و عایق حرارتی بسیار مؤثری ایجاد میکنند.
🔹 ۳. در سیکل تبرید (بهصورت محدود)
در گذشته، بهصورت آزمایشی از R141B در بعضی سیکلهای جذبی و تراکمی کمفشار استفاده شده بود، اما:
-
فشار بخار پایین،
-
نقطه جوش بالا،
-
و ناسازگاری با بعضی روغنها
باعث شد برای تبرید مستقیم مناسب نباشد. -
R141B با اکسیژن یا شعله واکنش میدهد → هرگز در نزدیکی حرارت استفاده نکنید.
-
هنگام شستوشو، باید سیستم کاملاً تخلیه و وکیوم شود تا اثری از گاز باقی نماند.
-
تماس مستقیم با پوست میتواند باعث یخزدگی موضعی شود.
-
در بعضی کشورها فروش آن بهدلیل قوانین زیستمحیطی محدود یا ممنوع است.
-
🔸 جمعبندی
ویژگی توضیح نوع استفاده شستوشوی مدار تبرید و فومسازی حالت فیزیکی مایع بیرنگ، تبخیر شونده جایگزینها R1233zd، R245fa، یا حلالهای بدون HCFC مزیت اصلی تمیزکننده قوی بدون باقیمانده روغنی محدودیت تخریب لایه اوزون (ODP≈0.11) بنابراین، R141B بیشتر برای سرویس و نگهداری استفاده میشود، نه بهعنوان گاز مبرد اصلی.
⚠️ نکات ایمنی و فنی